Lepsze i gorsze dziecko, czyli jak zachowują się rodzice?

Nie jest łatwo wskazać jedną receptę na to, co powinien zrobić rodzic, który widzi, że napięcia wśród rodzeństwa utrzymują się zbyt długo i doprowadzają do rozluźnienia więzi. Musimy pamiętać, że każde dziecko jest inne i często też sporo zależy od płci, wieku, temperamentu i sytuacji rodzinnej. Rywalizacja siostry i brata bywa zupełnie inna niż rywalizacja między braćmi. Chłopcy w pewnym wieku często kłótnię kończą bójką, natomiast dziewczynki dłużej noszą w sobie urazę i rozgrywają spory bardziej psychologicznie. Oczywiście to spore uproszczenie, ponieważ każdy przypadek należy zbadać osobno, bez oceniania – podczas moich konsultacji miałam styczność z rodzinami, gdzie wspomniane przykłady mogłabym napisać zupełnie na nowo. Gdy rywalizacja zaczyna przybierać niepokojący wymiar, zastanów się, czy nie podsycasz konfliktów dzieci swoim zachowaniem.

Jakie zachowania zauważam często wśród rodziców, którzy zgłaszają się do mnie z tego typu problemami?

• Wyróżnianie jednego z dzieci (często nieświadome), przez co potrzeby drugiego dziecka nie są zaspokajane. Takie dziecko, które zawsze czuje się „drugie”, jest skazane na wiele problemów w dorosłym życiu, o których uświadamiam rodziców podczas naszych spotkań.
• Niesprawiedliwość rodziców – pewnie obiły Ci się kiedyś o uszy teksty w stylu: „ustąp mu/jej, jesteś starszy/mądrzejszy”. To miecz obusieczny, ponieważ takie sytuacje sprawiają, że starsze dziecko czuje się niesprawiedliwie, natomiast młodsze czuje, że może liczyć na taryfę ulgową tylko ze względu na wiek.
• Równe traktowanie dzieci – rodzice posiadający dzieci w zbliżonym wieku często zapisują je na te same zajęcia dodatkowe, próbują rozwijać w nich te same pasje. Dla jednych jest to ułatwienie logistyczne, inni nie chcą, aby jedno z dzieci było zazdrosne, ale musimy pamiętać, że każda osoba ma swoje indywidualne potrzeby.
• Brak empatii i wsparcia ze strony rodziców – teksty w stylu: „rozwiążcie to sami” czy „nie kłóćcie się o taką głupotę” powodują, że dzieci czują brak wsparcia ze strony rodziców, że ich problemy nie są dla nich ważne.

Niełatwy świat emocji

Zdaję sobie sprawę, że sprawiedliwe traktowanie rodzeństwa przez rodziców nie jest łatwe – sama mam trzech synów i niejednokrotnie w życiu pochylałam się nad tym problemem w mojej rodzinie. Jednak to, o czym wielu rodziców zapomina, to próba zrozumienia emocji, które przeżywa nasze dziecko. Pamiętajmy, że dzieci rzadko są świadome własnych emocji i motywów, które popychają je ku takim zachowaniom, jak rywalizacja rodzeństwa. Do zadań dorosłego należy przypatrywać się dziecku i pomagać mu w nazywaniu i rozumieniu własnych uczuć. Podstawą jest jednak przede wszystkim długofalowe kształtowanie takich relacji rodzinnych, które pozwolą dziecku doświadczać bezwarunkowej miłości i akceptacji. To fundament, na którym będzie mogło wykiełkować stabilne poczucie własnej wartości.

Zastanów się teraz, jak często rozmawiacie o emocjach w domu. A może od najmłodszych lat starałaś się „chronić dziecko od negatywnych emocji”? Warto podkreślić, że nie istnieją dobre i złe emocje – każda z nich jest potrzebna i to właśnie my – rodzice powinniśmy uzmysławiać to dzieciom od najmłodszych lat. Zanim pojawi się agresja, są takie emocje, jak podenerwowanie, frustracja, złość i cały wachlarz uczuć o podobnym zabarwieniu. Dopiero później pojawia się agresja, jako efekt nieumiejętnego panowania nad całym spektrum emocji, które często to my – dorośli nazywamy tymi złymi.