To dzięki niej dziecko, a później nastolatek buduje pewność siebie i rozwija w sobie zachowania, które pomogą mu iść po swoje w dorosłym życiu.

W jaki sposób nagradzać dzieci i nastolatków?

 Warto jak najwcześniej pokazać dziecku, że dobro popłaca, a Ty, jako rodzic, zwracasz na nie uwagę. Niestety wiem, że często jest zgoła odwrotnie. Rodzice szukają pomocy, sięgają po kary czy nagrody, gdy zachowania nie są takie, jakich się spodziewają. A co z sytuacjami, gdy dziecko postępuje dobrze, gdy słucha Twoich próśb lub stara się z czymś zmierzyć? Jeśli wciąż zastanawiasz się, co jest dla dziecka nagrodą, zróbmy razem krok w tył i pomyślmy, co by było, gdyby nagradzanie dzieci odbywało się na co dzień. Przejdźmy razem przez kilka sytuacji z życia kilkulatka, dziecka w wieku wczesnoszkolnym i nastolatka.

KILKULATEK, PRZEDSZKOLAK

• Daj mu swoją uwagę, ponieważ na tym etapie to ona jest kluczowa. Uwaga to zdecydowanie najlepsza nagroda dla przedszkolaka.
• Sytuacja: w przedszkolu dzieci miały za zadanie narysować swoją rodzinę. Twoje dziecko wraca do domu i pokazuje Ci swój rysunek. Co mówią zazwyczaj wtedy rodzice?
• Zazwyczaj zachwalają pracę, ale zapominają, że w tym wieku zdanie: „ale piękne” nie działa tak dobrze jak zwrócenie uwagi na szczegóły i zainteresowanie się procesem.

Następnym razem zapytaj, co przedstawia ten rysunek, jakich kolorów użyło dziecko do jego wykonania i doceń pracę, którą włożyło w wykonanie rysunku. To buduje w nim pewność siebie oraz pokazuje nasze zainteresowanie, które w tym wieku jest bardzo ważne.

DZIECKO W WIEKU SZKOLNYM

• Zauważaj sytuacje pozytywne i doceniaj współpracę.
• Sytuacja: umówiłaś się z dzieckiem, że po szkole, zanim zabierze się za lekcje, posprząta swój pokój. Bez dodatkowego przypominania prośba została zakończona sukcesem i to dużo wcześniej niż się spodziewałaś. Co mówisz?
• Zamiast cisnącego się na usta: „i nie można tak zawsze, bez zbędnego przypominania i awantur?”, skoncentruj się na dobrym zachowaniu, a zaoszczędzony czas zainwestuj we wspólną inicjatywę. „Lubię, gdy działamy wspólnie i każdy ma swoje obowiązki. Skorzystajmy razem z czasu, który Ci został i przed lekcjami zróbmy wspólnie ciasto albo zagramy w planszówki – co wolisz?”. Tego typu komunikat pokazuje Twoje emocje, którymi chętnie się dzielisz i dodatkowo jest docenieniem starań dziecka. Pojawia się w nim też nagroda – wspólnie spędzony czas.

NASTOLATEK

• Nie używaj słów, które brzmią jak krytyka i nie porównuj dokonań nastolatka z dokonaniami rówieśników.
• Sytuacja: nastolatek cały poprzedni wieczór uczył się do egzaminu ustnego; wraca ze szkoły i opowiada Ci, jak było. O co zapytasz?
• Zamiast pytać od razu o ocenę oraz porównywać jego wynik do najlepszego ucznia w klasie czy najlepszego kolegi, zapytaj o emocje, które towarzyszyły zdawanemu egzaminowi – czy było to stresujące, co sprawiło mu trudność, a co poszło jak z płatka. Powiedz, że widziałaś, ile energii włożył w przygotowania i doceń cały proces, a nie tylko efekt.

Co robić, by system nagród był efektywny?

Jak już pewnie zauważyłaś, nagradzanie dzieci może odbywać się na co dzień, nie musimy czekać na niecodzienną sytuację. Okazywanie dziecku zainteresowania, miłości i wspólne dzielenie momentów sprawi, że dziecko czy nastolatek nie będzie wymagał od Ciebie nagród przy każdym sukcesie. Bliskość będzie dla niego ważniejsza niż prezenty. Praktykując świadome rodzicielstwo, sama doskonale będziesz wiedziała, kiedy nadejdzie sytuacja, by sprawić dziecku dodatkowy prezent. Pamiętaj jednak, by była w tym równowaga. O co należy zadbać, by właśnie tak było?

• Nagrody powinny być małe, naturalne i dostosowane do wieku (pochwała, docenienie, wspólnie spędzone chwile etc).
• Nagrody nie powinny być kartą przetargową i w żadnym wypadku nie powinny pojawiać się przed tym, co chcemy osiągnąć.
• Większe nagrody powinny łączyć się z celebracją osiągnięć dziecka, nowym etapem w życiu, nie powinny być używane jako stały element negocjacji rodziców

Jakie nagrody satysfakcjonują dzieci i nastolatków?

• Uścisk, pochwała, docenienie znaczą więcej niż myślimy. Szczególnie tego pozytywnego wzmocnienia potrzebują nastolatki, dlatego postaraj się jak najczęściej mówić dziecku, że jesteś z niego dumna, że doceniasz jego zaangażowanie i samodzielność etc.
• Wybór – daj dziecku poczucie, że ma wpływ na to, co robi wasza rodzina (od najprostszych sytuacji, jak wybór obiadu niedzielnego, po zdecydowanie czy pojedziecie na wakacje do miejsca A czy B).
• Wspólny czas spędzony w taki sposób, jak lubi Twoje dziecko (wieczór z pizzą i ulubionym filmem, zaproszenie koleżanek na piżama party etc).
• Zaangażowanie się w hobby dziecka – pokaż, że interesuje Cię jego świat i chcesz w nim uczestniczyć (wspólne bilety na koncert czy wyprawa na spotkanie autorskie z osobą, którą dziecko się inspiruje, a może weekend pod znakiem ulubionego sportu?).
• Zachęcanie do wspólnego rozwiązywania problemów i docenianie propozycji dziecka. Rozmowa uczy mówić o zmartwieniach i rozważać różne opcje – to bardzo ważna umiejętność w dalszych etapach życia. Gdy dziecko słyszy, że jego rozwiązanie zostało wdrożone w życie, jego pewność siebie rośnie.

Tak samo jak i na nas – dorosłych – na dzieci działają różne nagrody. Jedni lubią uściski, inni wolą pochwały słowne, a jeszcze inni – długie rozmowy, w których wspólnie wypracowywane jest rozwiązanie. We wszystkim jednak ważna jest bliskość, uważność i uwaga. Gwarantując to dziecku, zachęcisz je do podejmowania wyzwań, samodzielności i rozwoju bez dodatkowych nagród. A prezenty zostaw na specjalne momenty, gdy wspólnie celebrować będziecie sukcesy.