Rozwód rodziców jest trudnym doświadczeniem dla dziecka w każdym wieku. To, jak dzieci przeżywają rozwód rodziców, w dużej mierze zależy od odpowiedzialnego podejścia dorosłych. W jaki sposób możesz pomóc dziecku w przystosowaniu się do nowej sytuacji? Jak bardzo świadome rodzicielstwo, oparte na empatii, wsparciu emocjonalnym i otwartej komunikacji, może pomóc dzieciom poczuć się bezpieczniej w tym trudnym okresie? Jeśli poszukujesz wsparcia w niełatwym temacie „dzieci a rozwód”, w tym artykule znajdziesz odpowiedzi na kilka ważnych pytań.

Z czym mierzy się dziecko po rozwodzie rodziców?

Dzieci po rozwodzie rodziców potrzebują szczególnej uwagi. To dla nich zupełnie nowa sytuacja, w której doznają podwójnej straty. Po pierwsze, rozpada się ich pełna rodzina, która do tej pory była symbolem bezpieczeństwa i stałości. Po drugie, tracą w pewien sposób jednego rodzica, ponieważ zazwyczaj jeden z nich wyprowadza się z rodzinnego domu. To, w jaki sposób dzieci przechodzą przez rozwód, w dużej mierze zależne jest od tego, jak przechodzą przez niego dorośli. Postaraj się nie wciągać dziecka w swoje problemy jeszcze bardziej – nie każ mu stawać po żadnej ze stron, nie utrudniaj mu kontaktów z drugim rodzicem i nie pozwól, by rozwód sprawił, że dziecko będzie musiało walczyć o waszą uwagę. Sytuacja, przez którą przechodzicie jako rodzina i tak jest już dla wszystkich wystarczająco trudna, więc nie dokładajcie sobie i dziecku dodatkowych obciążeń.

Spójrz, jakie emocje i zachowania najczęściej towarzyszą dzieciom, które przechodzą przez rozwód rodziców. Pamiętaj jednak, że będąc świadomym rodzicem, którego dziecko jest słyszane i widziane, możesz wpłynąć na wiele jego reakcji, szczególnie tych długotrwałych.

• Emocjonalne i psychologiczne reakcje: dzieci po rozwodzie doświadczają szerokiego wachlarza emocji, takich jak złość, smutek, poczucie winy, lęk, dezorientacja. W dzieciach rozwodzących się rodziców bardzo często mieszają się uczucia nienawiści i miłości. Nierzadko mają one trudności w radzeniu sobie z tymi emocjami, ukrywają je, ponieważ nie umieją ich nazwać i podzielić się nimi z innymi, a to wszystko sprawia, że nie potrafią odnaleźć się z nowej sytuacji.
• Problemy behawioralne: dziecko po rozwodzie może być bardziej narażone na występowanie problemów behawioralnych, takich jak agresja, trudności z koncentracją i nauką, uzależnienia czy problemy emocjonalne. Bardzo ważna jest tutaj relacja rodziców z dziećmi, ponieważ wielu tych problemów można uniknąć, skupiając na dziecku uwagę, której szczególnie teraz potrzebuje od obydwojgu rodziców.
• Długoterminowe skutki: w niektórych przypadkach dzieci mogą doświadczać długoterminowych skutków rozwodu rodziców, do których należą m.in.: trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu zdrowych relacji, niższa samoocena, trudności w radzeniu sobie z przyszłymi związkami czy większe ryzyko wystąpienia problemów emocjonalnych. W drugiej części tego artykułu podam Ci kilka sugestii, na co zwrócić uwagę, by zminimalizować długotrwałe skutki rozwodu.

Reakcja nastolatka na rozwód

Rozstanie rodziców najbardziej przeżywają dzieci między 7. a 16. rokiem życia. Nastoletnie dzieci rozwód dotyka szczególnie mocno, ponieważ są bardziej świadome rozbicia rodziny i utraty tego, co przez wiele lat życia brały za pewnik. Dziecko w wieku nastoletnim pragnie podkreślać swoje miejsce w świecie, dlatego w sytuacji rozwodu bardzo często pojawia się w nim gniew, nienawiść oraz manipulacja rodzicami. Nastolatek mierzący się z wyzwaniami buntu młodzieńczego, który dostaje dodatkowy cios od rodziców często popada w wewnętrzny konflikt. Brak kontroli emocji i niestabilność w połączeniu z wiarą w ideały sprawiają, że przeplata się w nim miłość z nienawiścią. Z jednej strony uważa rodziców za egoistów, którzy skupieni są tylko na swoich potrzebach, a z drugiej widzi ich bezradność i dezorganizację życia. Ten mix emocji i obserwacji może przejawiać się w agresji, złości, ale też w izolowaniu się i obojętności.

Dziecko, które nie otrzymuje wystarczająco dużo uwagi i wsparcia często zaczyna szukać docenienia i „normalności” poza domem. Problemy wynikające z nowej sytuacji sprawiają, że niektórzy zaniedbują obowiązki szkolne, inni uciekają z domu, a jeszcze inni zaczynają eksperymentować z zupełnie nowymi doświadczeniami (m.in. z używkami). Już same problemy wieku dorastania dzisiejszych nastolatków (wzięłam je na warsztat TUTAJ) są czasem tak przytłaczające, że każde dodatkowe emocjonalne wyzwanie sprawia, że czują się zagubieni. Z moich dotychczasowych obserwacji i pracy z osobami, które doświadczyły rozwodu rodziców w młodym wieku, wynika, że dzieci często obwiniają się za rozpad rodziny. Sporo dzieci z niepełnych rodzin w jakimś stopniu czuje się odpowiedzialnych za rozwód. Bywa i tak, że urywają kontakt z jednym z rodziców, ponieważ próbują odnaleźć własną sprawiedliwość.

Jak widzisz, sporo jest tutaj kwestii związanych z emocjami, a to i tak jedynie garstka przykładów, które powtarzają się najczęściej. Kluczem do przejścia przez ten proces jest szczerość i otwartość na emocje. Bez względu na to, w jakim wieku jest Twoje dziecko, warto zachęcać je do wyrażania swoich uczuć dotyczących tej nowej dla wszystkich sytuacji. Ich nazwanie sprawia, że łatwiej sobie z nimi poradzić, dlatego spróbuj zacząć od siebie i podziel się z dzieckiem tym, co czujesz. Przykład zawsze idzie z góry, więc jeśli dziecko zobaczy, że w tej nowej sytuacji może wyrzucić przed Tobą wszystkie emocje, jest szansa, że z tego skorzysta. A przecież w świadomym rodzicielstwie właśnie na tej szczerości nam zależy, prawda?