Zdrada w rodzinie to temat, który wiąże się z ogromnymi emocjami dorosłych, które bardzo często odbijają się na dziecku. Gdy emocje odrobinę opadną, rodzice zazwyczaj zastanawiają się, czy mówić dzieciom o zdradzie. Warto jednak pamiętać, że dzieci instynktownie czują, jeśli w rodzinie dzieje się coś niedobrego. Wpływ zdrady na psychikę dziecka jest ogromny, bez względu na jego wiek. Rozmowa z dzieckiem jest zatem niezwykle ważna, ponieważ pomaga mu zrozumieć i uporać się z emocjami wywołanymi tą trudną sytuacją. Jak ją przeprowadzić? O czym warto pamiętać? Zapraszam do lektury artykułu, w którym przyglądam się tematowi „zdrada a dzieci”.

Jak zdrada wpływa na dziecko?

Każda kłótnia rodziców stanowi zagrożenie dla poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego dzieci. Bez względu na to, w jakim wieku jest dziecko i jak dużo rozumie, czuje emocje, które przejawiają rodzice. W momencie, gdy pojawia się zdrada w rodzinie, a wraz z nią całe spektrum nowych emocji, potrzeby dziecka, takie jak poczucie bezpieczeństwa, stabilność, spokój czy zaufanie do rodziców zaczynają być zaburzone. Dzieci traktują rodzinę jak jedność, dlatego w momencie, gdy dowiadują się o zdradzie lub rozstaniu przestają rozumieć, na czym polega rola rodziny. Nastoletnie dzieci zdrada dotyka szczególnie mocno, ponieważ są bardziej świadome możliwości rozbicia rodziny i utraty tego, co przez wiele lat życia brały za pewnik. Jednak bez względu na wiek, każde dziecko potrzebuje w tym czasie szczególnej uwagi oraz wsparcia, dlatego rolą świadomych rodziców jest odpowiedzialne przejście przez ten proces tak, by dzieci czuły się kochane, widziane i nie obwiniały się za rozpad rodziny.

Zanim przejdziemy do tematu rozmowy z dzieckiem na temat nowej sytuacji, zobacz co zazwyczaj pojawia się w głowie dziecka, które dowiaduje się o zdradzie rodziców. Oczywiście gama emocji i sytuacji jest dużo szersza niż jestem w stanie zawrzeć w tym tekście, niemniej jednak zostawiam Ci to, z czym spotykam się najczęściej w trakcie moich konsultacji czy coachingu rodzicielskiego.

• Mnóstwo sprzecznych emocji

Gdy dochodzi do zdrady, obraz rodziny zostaje zaburzony. W dziecku pojawia się nieufność i niepewność, a jednocześnie wiara w to, że wszystko wróci do normy. Dzieci, szczególnie te młodsze, zaczynają zastanawiać się, czy skoro rodzic, który do tej pory był pewny swojej miłości, dopuścił się zdrady, to czy kiedyś nie przestanie kochać również swojego dziecka. Stąd bardzo krótka droga do brania odpowiedzialności za rozpad rodziny. Dzieci, w zależności od wieku, zadają sobie pytania: „czy to dlatego, że byłem niegrzeczny”, „może to moja wina, bo przeze mnie rodzice się kłócili”, „może byłoby inaczej, gdybym spędzała z rodzicami więcej czasu”. Gdy nie dostają jednoznacznej odpowiedzi, pojawiają się w nich takie uczucia, jak: poczucie winy, strach, lęk przed odrzuceniem, wzmożona nieufność, obniżone poczucie własnej wartości, tęsknota etc.

• Ambiwalencja w stosunku do zdradzającego rodzica

Niewierność częściowo określa charakter rodzica. Niestety nierzadko dzieci czują, że uczestniczą po części w zdradzie, ponieważ zdradzająca strona zaczyna mieć z dzieckiem tajemnice przed drugim rodzicem. Dziecko, które słyszy: „nie mów o niczym mamie/tacie, to nasza tajemnica”, czuje nie tylko poczucie winy, ale i ogromną złość. Wbrew swojej woli uczestniczy w oszustwie i przyczynia się do tego, że jedna strona żyje w niewiedzy. Dzieci łudzą się, że jeśli nie zdradzą „sekretu”, rodzina nadal będzie jednością. Z jednej strony czują tęsknotę za rodzicem, który się oddala, a z drugiej tak bardzo chcą, żeby rodzic nadal je kochał i był blisko, że dotrzymują sekretu. Tego typu zachowania świadczą o braku dojrzałości rodzica, który świadomie angażuje dziecko w jeszcze trudniejszą sytuację niż sama zdrada.

• Zagubienie i zamknięcie na emocje związane z miłością

Dzieci, które doświadczyły zdrady w rodzinie, często zaczynają traktować miłość jak iluzję. Może to mieć długotrwały wpływ na psychikę i prowadzić do trudności w nawiązywaniu bliskich relacji. Wchodząc w dorosłe życie, czasem zupełnie bezwiednie odpychają tych, którzy chcą zaoferować bliskość czy miłość. Boją się ponownej straty, kłamstw i straty zaufania. Niskie poczucie własnej wartości, problemy emocjonalne i trudności w zaufaniu innym to bardzo często pokłosie zdrad i rozwodów rodziców. Więcej na ten temat pisałam ostatnio TUTAJ.

Jak rozmawiać z dzieckiem o zdradzie?

Wielu rodziców waha się, czy powiedzieć dziecku o zdradzie. Obawiają się głównie tego, że może to mieć zbyt duży wpływ na jego psychikę. Niestety wciąż spotykam się z tym, że rodzice wyznaczają mocną hierarchię w domu, a pewne tematy owiane są tabu. Dzieci nie są traktowane jako partnerzy do szczerych rozmów, a współcześni rodzice wciąż powielają schematy wychowawcze własnych rodziców. Jednak, unikanie tematu i trzymanie go w tajemnicy może wywoływać jeszcze większe szkody. Dziecko, wbrew pozorom, jest w stanie wyczuć napięcie i zmiany w zachowaniu rodziców, co może prowadzić do braku poczucia bezpieczeństwa, dezorientacji i innych trudnych emocji, które przytoczyłam wyżej. Jak zatem przygotować się do rozmowy, która będzie sporym ciosem zarówno dla rodziców, jak i dla dziecka? Polecam wziąć pod uwagę kilka punktów, które są dość uniwersalne w każdym przypadku – bez względu na wiek, sytuację czy jednostkowe cechy charakteru dziecka.

1. Unikaj szczegółowych informacji na temat zdrady, które mogą przekroczyć możliwości zrozumienia dziecka. Wchodzenie w szczegóły, dlaczego do tego doszło, w przypadku dziecka wcale nie pomaga w zrozumieniu sytuacji, wręcz przeciwnie – może okazać się zbyt obciążające. Pamiętaj, że dziecko to wciąż dziecko, które do tej pory miało jasny obraz rodziny, a w jednym momencie doświadcza drastycznej zmiany i próbuje ją na swój sposób zrozumieć. Szczegóły dotyczące zdrady na pewno nie sprawią, że poczuje się pewniej w nowej sytuacji.
2. Niezależnie od wzajemnych pretensji, rodzice muszą wspiąć się na wyżyny dojrzałości. Ważne jest, by ustalić wspólną wersję i konsekwentnie się jej trzymać, aby dziecko nie czuło, że musi opowiedzieć się po którejś ze stron. Zdrada zawsze przynosi trudne emocje, ale dla dziecka najważniejsze jest, by czuło miłość i wsparcie obydwojga rodziców. Dlatego ważne jest, by spróbować przeprowadzić taką rozmowę wspólnie, by dziecko widziało, że w stosunku do niego gracie do tej samej bramki.

3. Bardzo ważną kwestią jest zapewnienie obydwojga rodziców, że problem nie leży po stronie dziecka. Tak jak wspomniałam, dzieci zazwyczaj dorabiają sobie mnóstwo teorii, w których próbują odpowiedzieć sobie na pytanie: „czyja to jest wina”. Zróbcie wszystko, by dziecko czuło od jednego i drugiego rodzica wsparcie, zaangażowanie i miłość – to najlepsze, co możecie mu dać w tej niełatwej sytuacji. Dzięki temu lepiej zrozumie, że to nie ono ponosi odpowiedzialność za zdradę.

4. Porozmawiaj z dzieckiem, jak będą wyglądały teraz kwestie praktyczne. W sytuacji zagubienia, niepewności i próbie zrozumienia nowej sytuacji dziecko potrzebuje konkretów, aby zbudować sobie na nowo wizję rodziny. Wytłumaczcie – najlepiej wspólnie – co się zmieni, czy rodzice się rozstaną, czy może potrzebują czasu, aby spróbować odbudować zaufanie. Podzielcie się z dzieckiem swoimi emocjami, ale także niewiadomymi. Dzięki temu dajecie mu dobry wzór oparty na szczerości, a nie unikaniu odpowiedzialności i chowaniu głowy w piasek.
5. Nie rób z dziecka szpiega czy posłańca i nigdy nie mów źle o drugim rodzicu. Szczerość i otwarta komunikacja to co innego niż angażowanie dziecka w odkrywanie zdrady drugiego rodzica. Dziel się z dzieckiem swoimi emocjami, pytaj je o to, co czuje, ale nie pozwól na to, by musiało wybierać między rodzicami. Dziecko, które czuje się słyszane przez obojga rodziców, czuje się kochane i bezpieczne, a w sytuacji, gdy dochodzi do rozbicia rodziny bezpieczeństwo staje się szczególnie ważne.

Zdrada w rodzinie a zdrowe relacje z dziećmi

Zdrada niesie ze sobą mnóstwo trudnych emocji nie tylko dla dzieci, ale też dla rodziców. Jeśli nie czujesz się na siłach, by rozmawiać z dzieckiem o zdradzie, zastanawiasz się, co zrobić, by utrzymać zdrowe relacje w rodzinie po zdradzie lub obawiasz się reakcji dzieci na stres, który utrzymuje się w związku z zaistniałą sytuacją, pamiętaj, że nie musisz stawać na wysokości zadania samodzielnie. Jeśli potrzebujesz wsparcia w którymkolwiek z aspektów, pamiętaj, że jestem tu dla Ciebie.